Volterra
Wybudowana na płaskowyżu otoczonym wzgórzami wulkanicznymi VOLTERRA wydaje się ponurą, odciętą od świata miejscowością — co zaskakuje, wobec bukolicznej atmosfery regionu. Etruska Volterra (Velathri) była jednym z najstarszych i najważniejszych ośrodków handlowych we Włoszech, doskonale prosperującym dzięki temu, że leżała w trudnym do zdobycia miejscu i miała złoża minerałów. Zapewniło to miastu dostatnie przeżycie czasów rzymskich i wieków średnich. Odcięcie od świata przyczyniło się jednak później do jego upadku. W 1360 r. miasto znalazło się pod kontrolą Florencji i nie było w stanie nadążyć za zmieniającymi się warunkami handlu. Przy tym sama Volterra zaczęła się zapadać; mury obronne i domy osuwały się w kierunku wschodnim z balze (klifów), które witają podróżujących drogą z Pizy swym dramatycznym widokiem.
Miasto zajmuje obecnie mniej niż jedną trzecią swego obszaru z czasów starożytnych. Ma zasadniczo średniowieczny charakter, z brukowanymi i kamiennymi ulicami, ponurymi pałacami i wąskimi bramami. Latem żyje prawie wyłącznie z turystyki i co drugi sklep sprzedaje wyroby z alabastru (pozostałość etruska). Jest jednak dostatecznie nastrojowe, by warto było je odwiedzić, a oferuje też wspaniałe widoki, dobre tereny spacerowe i ważne muzeum etruskie.
Miasto
Volterra to prawie wyłącznie okolone murami stare miasto, więc nietrudno się w nim zorientowć. Autobusy przyjeżdżają na Piazza XX Settembre w południowej części grodu (tu mieści się również parking samochodowy), skąd idzie się pięć minut na centralną Piazza dei Priori, z biurem turystycznym za rogiem przy via G. Turazza 2.
Wokół Piazza dei Priori
Piazza dei Priori jest niemal całkowicie średniowieczna. Wznosi się przy niej ratusz, Palazzo dei Priori, wybudowany w XIII w. i uchodzący za najstarszy pałac miejski we Włoszech. Być może posłużył za wzór florenckiego Palazzo Vecchio, choć można by odnieść przeciwne wrażenie, gdyż fasada inkrustowana jest florenckimi medalionami; niezwykła pięciokątna wieża zwana jest potocznie Torre del Porcellino (Wieża Prosiaczka), od zwierzęcia wyrzeźbionego na froncie. Wewnątrz pałacu, na pierwszym piętrze, jest olbrzymi fresk Zwiastowanie Orcagny.
Plac katedralny o przecznicę dalej robi wrażenie zaniedbanego, z sypiącym się baptysterium (nieczynnym ze względów bezpieczeństwa) i niedokończoną fasadą katedry. Architektura baptysterium, wybudowanego na miejscu pogańskiej świątyni, stanowi ukłon w stronę renesansu. Podobnie jak kościoły w Pizie, budynek wykładany jest czarno-białymi pasami marmuru. Katedra stanowi konglomerat wcześniejszych stylów. Najlepsze ze znajdujących się tam dzieł sztuki to XIII-wieczna polichromowana rzeźba Złożenie do grobu w południowej kaplicy (obecnie odnowiona) oraz fresk Trzej Królowie Benozza Gozzoliego, w kaplicy na lewo od głównego wejścia.
Inne dzieła zebrane z lokalnych kościołów, łącznie z tymi, które osunęły się z balze, wystawiane są w Museo di Arte Sacra mieszczącym się w starym Pałacu Biskupim na via Roma i w Pinacoteca Communale, via del Sarti 1; obie placówki są tuż koło Piazza dei Priori, czynne codziennie 10.00-12.00 i 15.00-18.00 (Arte Sacra zamkn. czw.). Największą atrakcją tej pierwszej jest wykonane przez Andreę della Robbia popiersie św. Linusa — urodzonego w Volterra następcy św. Piotra jako papieża. Drugi oddział zawiera dobre zbiory z terenu prowincji, a koszty biletu warto ponieść ze względu na Zwiastowanie Signorellego i Zdjęcie z Krzyża Rossa Fiorentina.
Odchodząca od Piazza dei Priori via Porta dell Arco biegnie w dół do Arco Etrusco, bramy etruskiej pochodzącej z III w. p.n.e., wybudowanej z kamienia cyklopowego; trzy poczerniałe i zerodowane bryły od zewnątrz to prawdopodobnie wizerunki etruskich bogów. Brama o włos uniknęła zniszczenia przez Niemców podczas ostatniej wojny, podczas dziesięciodniowej bitwy pomiędzy partyzantami (którzy mieli tu siedzibę) a nazistami.