RENESANS

RENESANS

O ile protorenesans jest związany z konkretnymi okolicznościami konkursu na drzwi baptysterium we Florencji, o tyle właściwa epoka rozpoczęła się, jak się powszechnie uważa, od malowidła ściennego Ostatnia Wieczerza Leonarda da Vinci (1452-1519). Obok walorów przestrzennych i efektów iluzjonistycznych, obraz odznacza się szczegółową charakteryzacją psychologiczną postaci i zatrzymaniem akcji dla uchwycenia nastroju konkretnej chwili. Zastosowanie sfumato, czyli zamazania obrysu przy stopniowym, lecz niezauważalnym przechodzeniu tonów od jasnych do ciemnych, było kluczowym środkiem malarskim służącym do ukazania postaci jako realnych, obdarzonych duszą istnień technikę tę najlepiej widać na portretach Leonarda.

Najbardziej oryginalnym malarzem pokolenia poleonardowskiego we Florencji był Fra Bartolomeo della Porta (ok. 1474-1517), który poddał się nastrojom fanatyzmu religijnego, które wywarły tak silny wpływ na Boticellego. Aby ukazać odmienność wymiaru boskiego, przyodziewał postacie na swych kompozycjach religijnych w proste draperie. a nie w kolorowe stroje z epoki, co było w modzie wśród jego współczesnych. Zrezygnował również z rozbudowanego tła i szczegółwów anegdotycznych, koncentrując się w zamian na ekspresji i gestach. Mariotto Albertinelli (1474-1515), który działał w pracowni w San Marco prowadzonej niegdyś przez Fra Angelico. malował w zbliżonym, choć mniej surowym stylu. Z kolei Andrea del Sarto (1486-1530) był artystą florenckim, który podzielał wenecki pogląd, mówiący że najistotniejszymi składnikami obrazu jest kolor i cień. Jego figury są klasyczne w rysunku, a kompozycja zmierza do harmonii detali, proporcji i monumentalności.

Florentczycy ci pozostawali jednak głęboko w cieniu Michała Anioła (1475-1564). w którego sztuce Renesans osiąga swój zenit. Pierwszą miłością Michała Anioła były marmurowe posągi. Żywił niewielkie zainteresowanie w stosunku do płaskorzeźby, a żadnego w stosunku do dzieł w brązie i glinie, uważając, że powolne budowanie form było zbyt prostym zadaniem dla wielkiego artysty. Jego technika jest najbardziej jaskrawię zilustrowana w nieukończonej grupie Niewolnicy znajdującej się we florenckiej Akademii, gdzie figury zdają się prężyć w kamieniu, by wydostać się na wolność. Gigantyczny wczesny Dawid, także w Akademii, ukazuje doskonałe opanowanie formy aktu. która później stała się najistotniejszym elementem twórczości artysty. Choć sam twierdził. że niechętnie podejmuje zlecenia malarskie, największym osiągnięciem Michała Anioła jest pokrycie freskami plafonu Kaplicy Sykstyńskiej, jedno z największych indywidualnych osiągnięć w historii ludzkości. Pogodny i podniosły nastrój malowideł jest równoważony przez przepojony smutkiem Sąd Ostateczny, namalowany trzydzieści lat później na tylnej ścianie kaplicy. Późniejsze dzieła Michała Anioła są bardziej abstrakcyjne, na przykład Piety znajdujące się we florenckim Museo dell Opera i mediolańskim Castello. które silnie kontrastują z formalnym pięknem młodzieńczej interpretacji tego tematu w bazylice św. Piotra.

Niemal całkowitym przeciwieństwem Michała Anioła jest jego rywal — Rafael (1483-1520); jego bardziej kompromisowa postawa i więzi osobistej przyjaźni łączące go z mecenasami, tłumaczą osiągnięty przez niego status. Był uczniem Perugina. lecz szybko przerósł swego mistrza i udał się do Florencji, gdzie zasłynął przede wszystkim jako twórca licznych wersji tematu Madonna z Dzieciątkiem i lwięta Rodzina. Rafael z czasem został również portrecistą najwyższego lotu . umiejętnie ukazującym zarówno fizyczne, jak i psychologiczne cechy portretowanych. Jednakże jego największymi dziełami są freski z okresu rzymskiego, a szczególnie Stanze della Segnatura w Watykanie i w Villa Farnesina. W swych późnych pracach styl Rafaela staje się bardziej dramatyczny i zmanierowany, lecz przedwczesna śmierć oznaczała, że dzieło kontynuacji przypadło w udziale jego uczniom.

Ściśle związany z klasycyzującym nurtem Rafaela jest urodzony we Florencji rzeźbiarz Andrea Sansovino (ok. 1467-1529), którego rozbudowane nagrobki w Santa Maria del Popolo w Rzymie, ze stojącymi personifikacjami cnót, stały się obowiązkową formą XVI-wiecznej rzeźby nagrobnej. Jego uczeń. Jacopo Sansovino (1486-1570). zapożyczył jego nazwisko i kontynuował jego tradycję; w późniejszym okresie kariery przebywał w Wenecji, i choć działał tam przede wszystkim jako architekt, wykonał także wiele monumentalnych rzeźb organicznie stopionych z budynkami, które zdobią. Z kolei Sebastiano del Piombo (ok. 1485-1547) występował w roli rzymskiego rywala Rafaela, dążąc do przeniesienia heroicznego stylu Michała Anioła w dziedzinę malarstwa tablicowego. Powiodło mu się to ze zmiennym szczęściem. był jednak także bardzo wrażliwym portrecistą.

Tymczasem Antonio Correggio (1489/94-1534) odnosił wielkie sukcesy w Parmie. Na znajdujących się tam trzech freskach plafonowych jego pędzla rozwinął są efekty iluzjonistyczne Mantegny. co czyni z Correggia prekursora baroku. Należał do najwybitniejszych spośród malarzy podejmujących tematy mitologiczne, będąc zarazem niestrudzonym badaczem możliwości zastosowania światłocienia dla wzmocnienia dramatyzmu scen. Innym artystą sprawnie operującym kontrastami świetlnymi był Dosso Dossi (147890-1542). obdarzony romantyczną duszą malarz zaludniający fantazyjne krajobrazy bogato odzianymi postaciami.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *