JULIUSZ CEZAR I OKTAWIAN AUGUST
W Rzymie uspokoiło się trochę dopiero po śmierci Sulli, kiedy miastem zawładnęli Pompejusz. oraz Licyniusz Krassus. Pompejusz był zainteresowany głównie łupieżczymi wojnami zamorskimi i jego częsta nieobecność w stolicy szansę wybicia się dała Juliuszowi Cezarowi — zdolnemu mówcy posiadającemu umiejętność zdobywania środków finansowych. Gdy Pompejusz w 60 r. p.n.e. wrócił do Rzymu, założył wraz z Krassusem i Cezarem pierwszy Triumwirat.
W 59 roku p. n. e. Cezar zakupił sobie posadę konsula, a następnie spędził osiem lat na walkach z Galami. Jego osiągnięcia militarne zirytowały Pompejusza i zaczęły się problemy. Pompejusz obrócił się przeciwko swemu dawnemu sprzymierzeńcowi i Cezar przystąpił do kontrataku. W 49 r. p.n.e., wbrew rozkazom Senatu, przekroczył Rubikon, lecz gdy dotarł do miasta, i nie napotkał na żaden opór. Cezar stał się absolutnym władcą Rzymu. Spędził następne cztery lata na przeprowadzaniu reform obywatelskich, spisywaniu historii wojen galijskich oraz ściganiu Pompejusza i jego sprzymierzeńców w Hiszpanii. Grecji i Egipcie. Grupa jego przeciwników w Senacie, w tym faworyt Cezara Brutus, zawiązała spisek zakończony zamordowaniem Cezara w 44 r. p.n.e., kilka miesięcy po tym. jak został mianowany dożywotnim władcą. Rok później. Oktawian, bratanek i dziedzic Cezara. Lepidus i Marek Antoniusz utworzyli drugi Triumwirat. Układ ten ponownie pełen był napięć, tym razem walka o władzę toczyła się pomiędzy Antoniuszem a Oktawianem. Podczas gdy Antoniusz przebywał u Kleopatry. Oktawian umacniał swą potęgę militarną, i w 31 r. p.n.e. doszło do ostatecznej konfrontacji pod Akcjum. gdzie Antoniusz popełnił samobójstwo.
Jako jedynowładca, Oktawian przyjął imię Augusta Cezara i zapoczątkował szereg reform i robót publicznych, zachowując dla siebie władzę absolutną, mimo skromnego oficjalnego tytułu „pierwszego z Senatorów”.
CESARZE
Tyberiusz (14-37 n.e.). następca Augusta, władał mądrze, lecz później rozpoczął się okres upadku. Podczas rządów psychopaty Kaliguli (37-41) nad funkcjonowaniem imperium czuwała administracja państwowa; Klaudiusz (41-54) podbił południową Brytanię, a jego następca Neron, przyrodni syn (54-68). zamordował swą matkę Agrypinę i żonę Oktawię. rozpoczynając następnie okrutne prześladowania chrześcijan. Zagrożony zamachem stanu, Neron popełnił samobójstwo, i w roku 68 nastąpiło kolejno po sobie czterech cesarzy. Rozkwit za panowania rodu Flawiuszy (Wespazjana i jego synów Tytusa i Domicjana) stanowił przedsmak stulecia Antoninów, złotego wieku cesarzy: Nerwy, Trajana, Hadriana. Antonina Piusa i Marka Aureliusza Cesarze ci skonsolidowali infrastrukturę imperium i stworzyli sprzyjające warunki do rozwoju sztuk. Doskonałym tego ucieleśnieniem jest posąg konny Marka Aureliusza w Rzymie — na równie wyrafinowane dzieło przyszło poczekać aż do epoki Renesansu.
Pełen niepokojów był okres panowania syna Marka Aureliusza. Kommodusa (180-193) i jego następców, z których żaden w pełni nie kontrolował legionów. Życie artystyczne, intelektualne i religijne weszło w okres stagnacji, a szala rozwoju gospodarczego przechyliła się na stronę północy, podczas gdy na rolniczym południu panowało rosnące ubóstwo.