Sztuka XIX I XX WIEK

Sztuka XIX I XX WIEK

O ile wiek XVIII stanowił dla sztuki włoskiej lata chude, to następne stulecie przedstawiało się jeszcze gorzej, a europejską stolicą artystyczną stał się Paryż. Bodaj jedynym wybitniejszym rodzimym malarzem był Francesco Hayez (1791-1882). który kontynuował nurt neoklasyczny w swych obrazach historycznych i wycyzelowanych portretach. Ogarniający całą Europę ruch romantyczny nie wywarł większego wpływu na włoską wyobraźnię, choć krajobraz włoski miał stać się źródłem inspiracji dla wielu zwiedzających kraj cudzoziemców.

Tuż po połowie stulecia zorganizowała się grupa malarzy włoskich działających we Florencji pod nazwą macchiaioli, którzy stawiali sobie nowocześniejsze i wyraźniej zdefiniowane cele. Ich nazwa wywodzi się od włoskiego słowa oznaczającego „plamkę”, jako że używali zdecydowanych plam barwnych mających określić formę, w przeciwieństwie do modnych wówczas wygładzonych na wysoki połysk obrazów neoklasycznych. Duchowym przywódcą grupy był Giovanni Fattori (1825-1908). który malował sceny z życia żołnierskiego (oparte na osobistych doświadczeniach z wojen niepodległościowych w latach 1848-9) i rozległe pejzaże z zastosowaniem śmiałych pociągnięć pędzla i swobodnej kompozycji. Główny teoretyk grupy, Telemeco Signorini (1835-1901), znalazł się później pod wpływem malarstwa Corota i barbizończyków; grupa udała się do Paryża gdzie została uznana za obrzeże kręgu impresjonistów.

Malarze ci pozostają w cieniu Amadeo Modiglianiego (1884-1920). jedynego urodzonego na przestrzeni ostatnich dwóch stuleci artysty włoskiego, który znalazł międzynarodowe uznanie. Choć większość dorosłego życia spędził w Paryżu, jego twórczość nosi na sobie wyraźnie włoskie piętno, będąc zakorzenione w tradycji renesansowej i manierystycznej. Drugim ważnym źródłem inspiracji jego wyrazistej, linearnej twórczości była prymitywna sztuka afrykańska. która została wtedy po raz pierwszy doceniona w Europie. Jego dorobek składa się prawie wyłącznie ze zmysłowych, półleżących, nagich postaci kobiecych i silnie zarysowanych, psychologicznie pogłębionych portretów.

W 1909 roku dokonano próby przełamania monopolu artystycznego Francji, choć. o ironio, w Paryżu grupa futurystów gloryfikowała dynamizm nowoczesnego świata, łącznie z kluczową rolą, jaką odgrywała w nim wojna. Ich metoda była zbliżona do stosowanej przez niedawno założoną grupę kubistów, którzy dążyli do jednoczesnego przedstawienia przedmiotu z wielu stron, lecz futuryści pragnęli ukazać także ruch. Umberto Boccioni (1882-1916) był najbardziej przedsiębiorczym członkiem grupy, która praktycznie przestała istnieć po jego śmierci podczas pierwszej wojny światowej, na którą, zgodnie ze swymi zasadami. poszedł na ochotnika. Twórczość jego dawnych kolegów rozwinęła się w różnych kierunkach. Giacomo Balia (1871 -1958) malował w rozmaitych stylach, począwszy od akademizmu, a skończywszy na abstrakcji. Gino Severini (1883-1966) dołączył do kubistów gdy ci ostatni zwiększyli zainteresowanie kolorem, lecz następnie zwrócił się ku muralistyce i dekoracjom mozaikowym, aby pod koniec życia powrócić do fantazyjności charakterystycznej dla futurystycznej fazy swej twórczości. Carlo Carró (1881-1966) całkowicie odszedł od futurystycznych założeń, pragnąc ożywić sztukę figuratywną dawnych mistrzów włoskich.

W 1917 roku Carró stworzył wraz z Giorgio de Chirico (1988-1987) ugrupowanie Pittura Meta-fisicia, które opowiedziało się przeciw mechanicznej metodzie kubistów, a także przeciw rozmiłowaniu futurystów w nowoczesności, pragnąc w zamian rozbudzić tęsknotę za światem antycznym. Na ruch ten. ze szkołą w Ferrarze, wywarł później wpływ surrealizm, a szczególnie skłonność do umieszczania na obrazach nieoczekiwanych przedmiotów. Metafizyczne wnętrza de Chirico ukazują pokoje zaśmiecone fetyszami współczesnej cywilizacji; innym elementem przewijającym się w jego obrazach są dziwaczne, sztywne formy architektoniczne, choć, podobnie jak Carra, później zwrócił się ku świadomie archaizowanej poetyce.

Do innych XX-wiecznych malarzy włoskich, którzy zyskali międzynarodową renomę, należał Giorgio Morandi (1890-1964), który znajdował się pod silnym wpływem de Chirico i specjalizował się w przejmujących martwych naturach o bardzo precyzyjnym rysunku, często monochromatycznych. Nieobojętny na tradycję metafizyczną pozostał także Filippo de Pisis (1896-1956). Jego wielki dorobek jest wysoce eksperymentalny. często podejmujący sensacyjne i nieoczekiwane tematy; odznacza się w związku z tym bardzo nierównym poziomem. Dramatyczne tematy podejmował także sycylijczyk Renato Guttoso (1912-87), tym razem z intencją polityczną. Jego wczesne prace wyrażały sprzeciw wobec faszyzmu; w 1947 roku był współzałożycielem grupy Fronte Nuom delle Arii. która pragnęła połączyć działalność artystyczną z rewolucyjną. Głównym przedstawicielem abstrakcji jest Alberto Burri (ur. 1915), najlepiej znany ze swych kolaży złożonych z odpadów i pokrytych grubą wartwą czerwonej lub czarnej farby.

Współcześni włoscy rzeźbiarze skuteczniej niż malarze zdołali przeinterpretować włoskie dziedzictwo artystyczne. Giacomo Manzu zamierzał ożywić włoską tradycję religijną w swej zyindywidualizowanej twórczości odwołującej się do Donatella, z zastosowaniem bardzo płytkiego reliefu. Najbardziej znanym jego dziełem są brązowe drzwi bazyliki św. Piotra z tematem śmierci — zlecenie, które otrzymał w 1949 roku po wygraniu bardzo kontrowersyjnego konkursu. Marino Marini (1901-80) specjalizował się w innym wielkim temacie sztuki włoskiej, pomniku konnym — przykłady jego prac wystawiane są w poświęconym wyłącznie Marinienu muzeum we Florencji. Z kolei portrety i akty kobiece dłuta Emilio Greco (ur. 1913) stanowią uwspółcześnioną wersję manieryzmu.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *